Thanh Tuyền (29 tháng 10 năm 1947--)
Thanh Tuyền (sinh ngày 29 tháng 10 năm 1947), là một ca sĩ nhạc vàng người Việt Nam ở hải ngoại, và là một trong những trụ cột của trung tâm Thuý Nga và ASIA ở hải ngoại từ những ngày đầu tiên thành lập. Bà đã trình bày thành công nhạc phẩm của nhiều nhạc sĩ như Mạnh Phát, Nguyễn Văn Đông, Lam Phương, Thanh Sơn, Khánh Băng, Trần Thiện Thanh, Minh Kỳ.
Thanh Tuyền tên thật là Phạm Như Mai. Gia đình nghèo, có 15 anh chị em, Thanh Tuyền là chị hai.
Năm 1959, cô đoạt giải Thần đồng Đà Lạt với ca khúc Nắng đẹp miền Nam sáng tác của Lam Phương. Đầu thập niên 1960, Như Mai vừa đi học vừa đi hát ở đài phát thanh, được người cậu chỉ bảo những nhạc lý cơ bản. Trong một lần thu thanh tại đài phát thanh ca khúc Vọng gác đêm sương của nhạc sĩ Mạnh Phát, chính Mạnh Phát đã phát hiện, và nhờ Nguyễn Văn Đông đưa cô về Sài Gòn nuôi dưỡng ước mơ làm ca sĩ. Nguyễn Văn Đông lên chương trình đào tạo cho cô và đặt tên mới cho Như Mai là Thanh Tuyền.
Chỉ trong vòng 8 tháng có mặt ở thủ đô Sài Gòn, Thanh Tuyền đã có đĩa và băng nhạc giới thiệu với người yêu nhạc. Cô nhanh chóng chiếm được sự mến mộ của người yêu nhạc Sài Gòn, sánh vai cùng đàn anh đàn chị trên Đài Phát Thanh, trên sân khấu Đại Nhạc Hội, phòng trà ca nhạc, được báo giới Sàigòn không tiếc lời ca ngợi.
Từ mùa hè năm 1964 cho đến đầu năm 1965, dưới sự dìu dắt của nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông, ca nhạc sĩ Mạnh Phát, ca sĩ Minh Diệu, tên tuổi Thanh Tuyền nổi lên trên các đài phát thanh của Việt Nam Cộng hòa, một phần do giọng hát thiên phú, một phần do giám đốc hãng dĩa Continental là nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông đã dồn mọi nỗ lực trong việc lăng xê dòng suối trong của Đà Lạt này trên báo chí cũng như trên đài phát thanh, nên từ thành thị đến thôn quê, đâu đâu người ta cũng nhắc nhở tới tên Thanh Tuyền nhưng rất ít được nhìn thấy tận mắt.[1] Ca khúc đầu tiên được cô trình bày và bán dĩa là Dấu chân kỷ niệm (Mạnh Phát) đã để lại dấu ấn trong lòng khán giả mộ điệu tiếng hát Thanh Tuyền. Cô góp mặt lần đầu tiên trong một chương trình nhạc của nhạc sĩ Phạm Mạnh Cương trên đài truyền hình và liên tục trong nhiều chương trình khác. Lúc đó khán thính giả mới biết đến hình ảnh của Thanh Tuyền.
Vào năm 1966, khi Thanh Tuyền về cộng tác với hãng đĩa Asia (tức Sóng Nhạc) qua sự giới thiệu của cha nuôi là nhạc sĩ Mạnh Phát thì cô mới thật sự vút cao với Đà Lạt hoàng hôn và nhất là Nỗi buồn hoa phượng, đã khẳng định tên tuổi, vị trí Thanh Tuyền trong nền Tân nhạc Việt Nam, và dù đi trình diễn bất cứ nơi nào, cô cũng đều được khán giả yêu cầu và nhắc đến hai ca khúc này. Dù cộng tác với nhiều hãng đĩa khác nhau, nhưng Thanh Tuyền vẫn có sự thỏa thuận với nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông là vẫn tiếp tục thu thanh một số nhạc phẩm cho hãng đĩa của ông.
Trong một bài viết, MC – nhà văn Nguyễn Ngọc Ngạn có nói rằng người đẹp – ca sĩ Minh Hiếu là một trong những bóng hồng trong âm nhạc của nhạc sĩ Lam Phương. MC Nguyễn Ngọc Ngạn là một người bạn, người làm việc chung và có thời gian gần gũi với vị nhạc sĩ tài hoa này. Theo ông Ngạn, những ca khúc mà nhạc sĩ Lam Phương đã viết cho Minh Hiếu là Biết Đến Bao Giờ, Em Là Tất Cả, Biển Tình, đều là những ca khúc được yêu thích và sống mãi với thời gian dù đã hơn nửa thế kỷ trôi qua. Đặc biệt ca khúc Biển Tình với tiếng hát Thanh Tuyền năm 1966 cho đến nay vẫn được xem là một trong những bản thu thanh kinh điển của nhạc vàng mọi thời đại.
Với quãng giọng rộng, âm vực cao, lại sinh ra ở Đà Lạt, nên những sáng tác về Đà Lạt được các nhạc sĩ "chọn mặt gửi vàng": Thương về miền đất lạnh, Má hồng Đà Lạt, Chuyện hồ Than Thở. Lúc đó cô chỉ thu đĩa và hát cho đài phát thanh vì chưa đủ 18 tuổi để hát ở vũ trường. Năm 19 tuổi, Thanh Tuyền mới bắt đầu đặt chân vào hát tại các vũ trường. Đầu tiên là vũ trường Tự Do của ông Ngô Văn Cường. Sau đó một thời gian, cô sang cộng tác với chương trình Hoàng Thi Thơ tại vũ trường Maxim's. Năm 1965 – 1966 là gia đoạn đỉnh cao nhất của giọng hát Thanh Tuyền. Mỗi đêm hát tầm 5 cây vàng, Thanh Tuyền trở thành một trong những cái tên sáng giá nhất Sài Gòn thời ấy.
Thanh Tuyền đã có một sắc vóc có nét khả ái, một giọng ca trữ tình truyền cảm đậm đà, nên vừa gia nhập làng tân nhạc thủ đô hoa lệ, Thanh Tuyền đã gây kinh ngạc thích thú không ít cho giới mộ điệu. Rồi Thanh Tuyền lại được nhạc sĩ, kiêm soạn giả Viễn Châu dìu dắt tập ca vọng cổ, và Thanh Tuyền đã thành công ngay từ bước đầu, với giọng ca vọng cổ uyển chuyển, truyền cảm ngọt ngào. Do đó, hãng dĩa Hồng Hoa đã hân hoan mời cô thu liên tiếp nhiều dĩa hát và được giới tiêu thụ hoan nghênh nhiệt liệt như Rừng lá thấp (Trần Thiện Thanh), Phố vắng em rồi (Mạnh Phát), Phận tơ tầm (Hồ Tịnh Tâm, Minh Kỳ, Viễn Châu), Xin trả tôi về (Mặc Thế Nhân), Nỗi buồn gác trọ (Mạnh Phát, Hoài Linh), Người em xứ thượng, Đà Lạt trăng mờ, Sao anh lỗi hẹn, Thuyền trăng, Lan và Điệp, Người ở lại Charlie, Dòng suối tương tư, Duyên quê, Gió chuyển mùa thương, Áo người trinh nữ, Tình yêu trả lại trăng sao, Gửi người tôi yêu, Dấu chân kỉ niệm (Thúc Đăng)...
Được khán thính giả khắp nơi mến mộ dành tặng cho nhiều danh xưng Tiếng hát chuông vàng khánh ngọc, Bà hoàng Nhạc Vàng, Thiên hậu Bolero, Tiếng hát chim sơn ca miền đất lạnh, Tiếng hát vượt thời gian và đặc biệt được sự ái mộ của Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Nguyễn Văn Thiệu.
Cô còn biết chơi guitar, khiêu vũ, sáng tác Ngày xưa anh nói - Hợp soạn chung với nhạc sĩ Mạnh Phát, Tình một ngày tình cũng trăm năm..., đóng kịch và ca Vọng cổ...
Từ năm 1966 - 1968 Thanh Tuyền hát song ca cùng ca sĩ Chế Linh rất thành công đã trở thành một hiện tượng được nhắc đến nhiều nhất vào thời gian đó và cho đến ngày nay vẫn được mọi người ngưỡng mộ.[1] Hiện tượng này cũng được tạo dựng nên bởi nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông vào thời kỳ Chế Linh đang cộng tác với hãng đĩa Continemtal của ông. Vì muốn có sự thay đổi và nhất là tránh cho thính giả nhàm chán với những nhạc phẩm đơn ca nên ông đã đưa ra sáng kiến là để Thanh Tuyền song ca với Chế Linh. Đĩa hát đầu tiên trong đó có nhạc phẩm "Hái Hoa Rừng Cho Em" của Trương Hoàng Xuân được tung ra thị trường và trở thành "ăn khách" một cách không ngờ. Những hãng đĩa khác sau đó đã tiếp tục khai thác cặp đôi song ca này như Con đường xưa em đi (Châu Kỳ & Hồ Đình Phương), Con đường mang tên em (Trúc Phương), Phút cuối, Tình bơ vơ (Lam Phương), Đoạn cuối tình yêu (Tú Nhi), Người nữ đồng đội (Song Ngọc), Mai lỡ hai mình xa nhau (Lưu Trần Lê), Đừng nói xa nhau (nhạc Châu Kỳ, thơ Hồ Đình Phương),...
Từ đó, người xem tìm đến Thanh Tuyền ngày càng đông, bởi giọng hát đầy âm hưởng liêu trai, hết sức quyến rũ của cô. Quả là tài năng, tiền bạc đến với cô như một định mệnh trời ban. Có lần khi Thanh Tuyền mang tiền về cho bố mẹ, người bố cầm tiền mà rưng rưng, không nói được gì. Chắc ông nhớ lại những trận đòn quá tệ hại mà mình đã gây ra cho con gái khi cấm con đi hát thuở ấu thơ. Nhưng ngược lại, Thanh Tuyền lại cảm ơn thượng đế, bởi chính những trận đòn dữ dội ấy càng hun đúc sự quyết tâm của mình trên đường đời.
Thanh Tuyền khi kết hợp với ca nhạc sĩ Duy Khánh cũng đem lại tiếng vang lớn, ảnh hưởng nhiều đến giới mộ điệu sau này bằng những tình khúc về người lính, về những ước mơ của người con lính, người vợ lính, về tình yêu quê hương, đất nước như Gạo trắng trăng thanh (Hoàng Thi Thơ), Lá thư trần thế (Hoài Linh), Hôm nay ngày mai (Lê Minh Bằng), Đêm trao kỉ niệm (Hùng Cường), Tình nghèo (Phạm Duy)....
Năm 1968, Thanh Tuyền lên xe hoa. Người chồng cũng có vai vế trong xã hội Sài Gòn ngày ấy. Họ có ba người con. Ngày đó, Chế Linh đã cảm tác viết nên ca khúc Đoạn cuối tình yêu với bút danh Tú Nhi.
Năm 1970, Trung tâm Thúy Nga tiên phong đi đầu thực hiện cuốn băng Thanh Tuyền 1, độc quyền một tiếng hát. Được sự đón nhận nhiệt liệt của khán thính giả khắp nơi đem lại lợi tức cho Trung tâm khi mới thành lập. Tiếp nối sự thành công của băng nhạc Tiếng hát Thanh Tuyền 1, Thanh Tuyền đã thu âm tiếng hát Thanh Tuyền 2 bán cho Hãng dĩa Việt Nam để phát hành. Hãng dĩa Việt Nam tiếp tục mời Thanh Tuyền thực hiện tiếng hát Thanh Tuyền 3, Thanh Tuyền 4 cho đến khi chế độ cộng hòa sụp đổ.
Năm 1970, Thanh Tuyền đoạt 2 giải Kim Khánh là nữ ca sĩ được yêu thích nhất và album được yêu thích nhất trên báo Trắng Đen do khán thỉnh giả bình chọn. Từ năm 1972 - 1974, theo cuộc trưng cầu ý kiến độc giả của nhật báo Trắng Đen, Thanh Tuyền đều được bình chọn là nữ ca sĩ ăn khách nhất.
Sau sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, Thanh Tuyền ở lại Việt Nam và tiếp tục sinh hoạt văn nghệ với Đoàn kịch nói Kim Cương. Năm 1976, Thanh Tuyền góp mặt cùng một vài ca sĩ khác trong Album nhạc đỏ Đường chúng ta đi, cô hát hai ca khúc "Tiếng chày trên Sóc BomBo" (hát chung với Phương Đại) và "Nổi lửa lên em".[2]
Năm 1978, Thanh Tuyền vượt biên sang đảo Pulau Bidong, Malaysia. Năm 1979, Thanh Tuyền cùng gia đình di cư đến Hoa Kỳ và định cư ở Washington rồi đến Houston, Texas.
Giáng sinh năm 1981, Thanh Tuyền thực hiện cuốn băng Gửi người ngàn dặm được Trung tâm Thúy Nga phát hành với số bán kỉ lục thời bấy giờ, đem lại lợi ích rất nhiều cho trung tâm bước đầu gầy dựng ở hải ngoại.
Hạnh phúc dâng đầy khi ca sĩ Thanh Tuyền được mời đi hát lại, vào năm 1982. Vậy là sự nghiệp tiếp tục được thăng hoa. Thanh Tuyền vừa hát vừa khóc vì nỗi buồn ẩn giấu bao năm. Con chim sơn ca của Đà Lạt năm nào cất tiếng sau những nỗi đau. Tiếng hát Thanh Tuyền được hồi sinh trong niềm yêu thương của cộng đồng xa xứ. Chỉ trong hai năm, Thanh Tuyền liên tục ra hàng chục Album mới, trở thành giọng hát nhạc quê hương, nhạc Bolero lừng danh ở hải ngoại.
Thanh Tuyền kết hợp với Tuấn Vũ tạo nên một làn sóng mới được nhiều người nhắc đến với những tình khúc nhạc Vàng bất hủ đi vào lòng công chúng: Tình bơ vơ, Biết nói gì đây (Lam Phương), Hận tình (Anh Bằng, Mạc Phong Linh),... Album Tình bơ vơ (Lam Phương) của trung tâm Làng Văn thực hiện với tiếng hát Thanh Tuyền, Tuấn Vũ bán với số đĩa kỉ lục.
Năm 1989, sau khi bức tường Berlin bị phá bỏ, Khánh Ly và Thanh Tuyền đã hát trong chương trình nhạc đầu tiên ở Đông Đức.
Thanh Tuyền đã tổ chức liveshow Kỷ niệm 50 năm ca hát ngày 21/12/2012 tại Cung Văn hóa Hữu nghị Việt Xô, Hà Nội. Tuy nhiên vì dính dáng đến bộ băng đĩa "ASIA DVD 71 - 32 năm Kỷ niệm" bà đã bị tạm cấm biểu diễn ở Việt Nam trong 3 năm từ 2013 đến 2016.
Ngày 29/7/2016, Thanh Tuyền được cấp phép biểu diễn trở lại và bà đã dự định tổ chức liveshow đêm nhạc Thanh Tuyền "Tình một ngày cũng trăm năm" tổ chức ngày 15/12/2016 tại thành phố Hồ Chí Minh vì lí do sức khỏe nên đã hủy bỏ.
Đến đầu năm 2017, Thanh Tuyền lần đầu tiên nhận lời mời làm giám khảo một chương trình trong nước với tên gọi Tình Bolero hoan ca (do Đài truyền hình Vĩnh Long tổ chức).[3]
Thanh Tuyền, Chế Linh đã trở lại sau 5 năm không sánh bóng cùng nhau trong Liveshow Con đường xưa em đi ngày 2/11/2017 tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia, Hà Nội.
Nhiều lần về nước Thanh Tuyền đến hát cho các phòng trà WE, Tiếng xưa. Gây quỹ từ thiện giúp đồng bào trong nước và kiều bào đang sinh sống tại hải ngoại.
Trình bày thành công những ca khúc Phật giáo: Xuân tỉnh mộng, Cảm niệm ân sư, Người lữ khách, Nguyện hương, Giọt nắng long lanh, Mùa hoa đạo, Sân ga cuộc đời...
Thanh Tuyền nhận lời mời tham gia Show Tri Ân Khách Hàng xuyên Việt của Nutifood để đáp lại tình cảm thân thương của khán thính giả gần xa đã luôn yêu thương tiếng hát Thanh Tuyền.
Trung tâm Thúy Nga thực hiện một liên khúc gồm hai phẩm Vùng lá me bay (Anh Việt Thanh) và Dấu chân kỉ niệm (Mạnh Phát) để Vinh danh ca sĩ Thanh Tuyền - tượng đài của dòng nhạc Bolero, Trữ tình Việt Nam. Cùng với sự góp mặt của các ca sĩ của Trung tâm như Như Quỳnh, Mai Thiên Vân, Phi Nhung, Hạ Vy và Hương Thủy.
Trung tâm Thúy Nga thực hiện Liveshow Một đời cho âm nhạc tại Pechanga, Resort And Casino vào ngày 1/9/2019.
Cuốn Paris By Night 130 lần này, Thúy Nga lần đầu tiên thực hiện tại Singarpo - Châu Á. Thanh Tuyền lại được thêm một lần nữa đến gần với quê hương và khán giả mộ điệu của mình hơn.
Một suất diễn để đời với sự góp mặt của những tiếng hát thượng thặng của nền Âm nhạc Việt Nam từ lúc khai quốc tới khi hình thành và phát triển. Chính cũng nhờ một phần ở công lao người nhạc sĩ và những tiếng hát đi cùng năm tháng. Nữ danh ca Kim Tước, Lệ Thu, Thanh Tuyền, Sơn Ca, lần đầu xuất hiện cùng nhau trên một sân khấu. Diễn ra lúc 3:00 ngày 02/02/2020 với chủ đề Nhớ một chiều Xuân.
Thanh Tuyền người bạn thân của ca sĩ, nhạc sĩ Nhật Trường - Trần Thiện Thanh. Khi có dịp, Thanh Tuyền lại trình bày lại những ca khúc của nhạc sĩ trên sân khấu. Trước 1975, được dịp đi tiền đồn, Thanh Tuyền đã hát cho lính nghe thật nhiều. Sau này, khi nhạc của nhạc sĩ có nhiều hạn chế hơn. Thanh Tuyền lựa chọn và hát lại những bài hát nói lên tâm tình của ngời lính Việt Nam Cộng Hòa: Rừng lá thấp, Tình thư của lính, Tuyết trắng, Mùa đông của anh, Không bao giờ ngăn cách.
Khi nhắc đến dòng nhạc Vàng, nhạc tiền chiến, thì không thể phủ nhận tiếng hát Thanh Tuyền đã góp phần không nhỏ đưa ca khúc đó đạt đến đỉnh cao của cảm xúc. Với chất giọng hào hùng, bi tráng, da diết, cao vút, truyền cảm. Thanh Tuyền đã tái hiện lại các ca khúc đó một cách chân thật, sống động nhất, Thanh Tuyền hát như kể lại câu chuyện của đời mình. Thanh Tuyền sống với nhân vật, sống cho nhân vật trong ca khúc Những ca khúc Thăm những vùng địa sử, Thương về vùng hỏa tuyến, Anh đi chiến dịch, Hận tha la, Những ngày xưa thân ái, Sương trắng miền quê ngoại, Vòng hoa cho Trần Thế Vinh mãi mãi thuộc về tiếng hát Thanh Tuyền.
Cuốn Vân Sơn 40, Thanh Tuyền hân hạnh được tái ngộ quý vị khán giả. Trong cuốn băng này, Thanh Tuyền đã trình bày LK Những đồi hoa sim với một nét riêng, hoàn toàn mới, đậm phong cách. Những nốt trầm nghe rõ và không gò bó, hiếm thấy khi mà nốt cao nhất và thấp nhất hát nghe rất rõ dù hát live, cộng thêm khả năng lả lướt nhịp phách làm cho bài hát đặc biệt trở thành riêng của Thanh Tuyền, người khác hát nghe không thấm bằng. Ở đoạn chót, Thanh Tuyền đã linh hoạt chuyển tông liên tục, hát sống động, hùng hồn, da diết, phù hợp với tinh thần của bài hát, đem lại cho người nghe nhiều cảm xúc, mà mỗi khi ai nghe đến tiếng hát Thanh Tuyền đều cảm nhận được "hỉ, nộ, ái, ố" trong đó.
Đại dịch Covid-19 tràn lan, vì vậy không được tập trung đông người, show diễn cũng hạn chế. Thanh Tuyền, Phương Hồng Quế được Trung tâm Thúy Nga mời tham gia Thúy Nga Music Box tạo nên cơn hot Bolero với đủ thể loại. Thanh Tuyền lần đầu trình bày lại nhạc phẩm Người đã đi rồi của Nguyễn Hữu Thiết sau hơn 50 năm trình diễn ở các vũ trường ở Sài Gòn. Mặc dù, lần đầu tiên hát ca khúc Đắp mộ cuộc tình của Vũ Thanh nhưng Thanh Tuyền đã gây nên tiếng vang lớn và đưa bản thu này đạt đến đỉnh cao, "Gừng càng già càng cay" vượt qua nhiều bản thu trước dù cũng rất thành công. Xin trích lại một số nhận xét của khán giả khi nghe Thanh Tuyền hát Đắp Mộ Cuộc Tình:
Hồi đầu thấy trên songlist có bài này thì cũng hơi e ngại, tại cái bài nó quá nổi tiếng với biết bao nhiêu ca sĩ đã hát rồi, ai dè cô Thanh Tuyền đụng vô một cái là cái bài nó thành bài của cô luôn. Mặc dù cô là một trong những nữ ca sĩ hiếm hoi hát lại bài này nhưng cô hát còn mạnh mẽ, rành mạch hơn bao nhiêu nam ca sĩ ngoài đó.
Một phiên bản Đắp Mộ Cuộc Tình sang trọng, ray rứt nhưng không thê lương, trách móc nhưng không oán hận. Chỉ đơn giản là nói lên tiếng lòng của người bị bỏ rơi nhưng ở một tâm thế an nhiên.
Đắp Mộ Cuộc Tình của cô Thanh Tuyền quá tuyệt đi thẳng vào lòng người. Cô hát bài này hay nhất rồi. Mặc dù đã nghe Đan Nguyên hát rất hay nhưng không thể từng trải như cô, thấm thía hơn nhiều bằng cô.
Nói theo tiếng bây giờ thì cô Thanh Tuyền đã “cướp hit” rồi, mặc dù lượng view có thể sẽ ko cao bằng nhưng với mình thì cô là người hát bài này hay nhất.
Các ca sĩ trẻ cũng rất ngại khi hát lại bài hit này của Đan Nguyên – riêng cô Thanh Tuyền cover lại bằng phong cách bolero rất riêng nhưng không ngờ lại đem đến cho khán giả 1 điều rất thú vị – 72 tuổi mà vẫn không ngại bài mới và giọng hát càng già càng cay thật khâm phục quá khâm phục.
Giáng sinh 2020, cuốn băng Liveshow Thanh Tuyền - Một đời cho âm nhạc được phát hành. Mở đầu Liveshow là phần trình diễn của ca sĩ Thanh Tuyền với hai nhạc phẩm Nỗi buồn hoa phượng (Thanh Sơn), Rừng lá thấp (Trần Thiện Thanh) gắn liền với tên tuổi cô. Xuyên suốt chương trình cô đều hát live. Sự xuất hiện của cô luôn để lại sự ấn tượng khó quên. Mỗi câu hát cô cất lên không lẫn vào đâu được. Dù sân khấu lớn hay nhỏ, cô đều thể hiện được đẳng cấp và sự riêng biệt của mình. "Một nhan sắc diễm lệ, một tiếng hát ngọt ngào, và một nhân cách đẹp".
